CAKARTA/HONG KONG, 17 Kasım (Xinhua) — Dünya önderleri bu hafta iki üst seviye global toplantı için Güneydoğu Asya’da biraraya gelirken uluslararası toplum onlardan bilgeliklerini biraraya getirmelerini ve acilen ilgilenilmesi gereken çok sayıda ortak zorluğun üstesinden gelmek ve küresel toparlanmaya ve ortak kalkınmaya giden yolun haritasını çıkarmak üzere gayretlerini artırmalarını bekliyor.
17. G20 Zirvesi, Endonezya’nın tatil adası Bali’de Salı ve Çarşamba günleri düzenlendi. Bu zirveyi, Cuma günü Tayland’ın başşehri Bangkok’ta başlayacak olan 29. Asya-Pasifik Ekonomik İşbirliği Forumu (APEC) İktisat Başkanları Toplantısı izleyecek.
Devam eden Kovid-19 pandemisi, giderek ağır bir hal alan jeopolitik tansiyonlar, kırılgan bir ekonomi ve artan iklim külfetleri üzere üst üste gelen krizler karşısında, global gayretlere önderlik etmek üzere başta dünyanın önde gelen ekonomileri olmak üzere ülkeler ortasında uzlaşının kurulması ve uyumun artırılması bu iki toplantının kilit odak noktalarını oluşturuyor. Öte yandan bu zorluklara karşı güçlü, yeterli organize olmuş ve istikrarlı bir kolektif global reaksiyonun verilmesine yönelik acil bir davet da kelam konusu.
Uzmanların gözlemlediği üzere, zorlukların üstesinden gelmek için G20 ve APEC üye ülkelerinin faal tahliller bulmak ve işbirliğini kolaylaştıracak ortak hareketlerde bulunmak üzere birlikte çalışması gerekiyor. Uzmanlar ayrıyeten güçlü, sürdürülebilir, kapsayıcı ve istikrarlı bir global kalkınmanın gerçekleştirilmesinde Çin’in daha büyük ve daha olumlu bir rol oynamasına yönelik de umut besliyor.
DAYANIŞMAYA HER ZAMANKİNDEN DAHA ÇOK GEREKSİNİM VAR
Tüm gezegende koronavirüs yayılmaya devam ederken global iktisat, muhtemel bir derin resesyona yanlışsız sendeleyerek ilerliyor. Daha da berbatı dünyada, global dayanışmayı önemli biçimde baltalayan ve ulusal işbirliğini engelleyen özel bloklar oluşturma, ayrıştırma yaygarası ve çatışmaları kışkırtma teşebbüslerinin arttığı görülüyor.
Yakın vakitte Xinhua’yla yaptığı söyleşisinde eski Japonya Başbakanı Yukio Hatoyama, dünyanın günümüzde daha önce eşi benzeri görülmemiş zorluklarla karşıya olduğunu ve tüm dünyadaki ülkelerin kaderinin birbirine bağlı olduğu ve bir ülkedeki bir krizin diğer ülkeleri de etkilediğini söyledi.
Bu kritik anda her ikisi de uluslararası ekonomik işbirliğine yönelik önde gelen platformlar olan G20 ve APEC’in üyelerinin, bu iki toplantıyı farklılıkları gidermek, bağlantısı artırmak, global uzlaşıyı oluşturmak ve birlik içinde çalışmak için bir fırsata çevirmeleri gerekiyor.
Zorlukların daha uygun üstesinden gelmek için bu üyeler, global yönetişimi güzelleştirmek, pandemiyle uğraş, makroekonomik siyasetler, ticaret ve yatırımın kolaylaştırılması ve iklim değişikliği üzere alanlarda birbirleriyle olan uyumu güçlendirmek ve global ekonomik sistemi istikrarlı halde tutmak üzere ortak aksiyona geçmek zorunda.
Dünyanın önde gelen sanayi ülkelerinden ve gelişmekte olan ekonomilerinden oluşan, dünyanın gayrisafi yurtiçi hasılasının yüzde 80’inden fazlasını, uluslararası ticaretin yüzde 75’inden fazlasını ve dünya nüfusunun yaklaşık üçte ikisini temsil eden G20’nin, 2008 finansal krizinin akabinde yaptığı üzere liderliği ele alması ve daha fazla sorumluluk üstlenmesi gerekiyor.
Avustralya Ulusal Üniversitesi Doğu Asya Ekonomik Araştırmalar Ofisi Lideri Peter Drysdale, “Bugün tüm bu cephelerde uluslararası işbirliğine her zaman olduğundan daha fazla ihtiyacımız var, ama uluslararası işbirliği yetersiz” tabirlerini kullandı.
Drysdale, memleketler arası iktisat ve memleketler arası politikayı istikrara kavuşturmak için jeopolitik tansiyonların üstesinden gelinmesinin ve kilit mevzularda birlikte çalışılmasının büyük ehemmiyet arz ettiğini söyledi.
TOPARLANMAYA GİDEN KALKINMA ODAKLI YOL
Ekim ayında Dünya Bankası Lideri David Malpass, enflasyonun yüksek seyretmesi, faiz oranlarının yükselmesi ve artan borç yükünün gelişmekte olan dünyayı vurmasıyla global iktisadın sakinliğe “tehlikeli şekilde yaklaştığı” ikazında bulunarak bankanın, 2023 global büyüme kestirimini yüzde 3’ten yüzde 1,9’a düşürdüğünü belirtti.
Gözlemciler, Kovid-19 pandemisinin hala can almaya ve global iktisat üzerinde yükünü hissettirmeye devam ettiği dikkate alınacak olursa global problemlere yönelik kolektif bir tahlilin, açık ticaret ve yatırım, altyapı ve yeşil finans da dahil olmak üzere ekonomik toparlanma ve kalkınmaya öncelik vermesi gerektiğini söylüyor.
“Birlikte Toparlanma, Daha Güçlü Toparlanma” temasıyla düzenlenen G20 Bali Doruğu, global sıhhat mimarisinin güçlendirilmesi, sürdürülebilir güç geçişinin hızlandırılması ve dijital dönüşümün teşvik edilmesine odaklandı ve güçlü ve fakir ülkeler ortasında genişleyen kalkınma uçurumunu ele aldı.
Bu bahis, APEC üye ekonomilerinin de masasında öncelikli olarak yer alıyor. APEC Sekreterliği İcra Yöneticisi Rebecca Sta Maria, derin ekonomik entegrasyon, yapısal ıslahat, mevzuat ahengi ve dijitalleşmenin, son yıllarda APEC’in odaklandığı kilit alanlar olduğunu ve tıpkı vakitte bölgenin bu güçlü vakitle başa çıkmasına yardımcı olmaya yönelik olumlu konular olduğunu söyledi.
Son periyotlarda Asya-Pasifik bölgesindeki ülkeler, işbirliğini genişletip bölgesel entegrasyonunu teşvik etmek üzere güç birliği yaparak Asya-Pasifik bölgesini dünyanın en dinamik ve umut vadeden iktisadı haline getirdiler. Güneydoğu Asya Ülkeleri Birliği (ASEAN) merkezli bir bölgesel işbirliği platformu kuran ve Bölgesel Kapsamlı Ekonomik İştirak (RCEP) başlatan ülkeler, Asya-Pasifik Hür Ticaret Bölgesi maksadına hakikat çalışıyorlar.
1 Ocak’ta yürürlüğe giren RCEP, tarife imtiyazları ve ticaretin kolaylaştırılması yoluyla üye ekonomilere giderek artan düzeyde önemli getiriler sağlıyor. Resmi verilere göre ilk sekiz ayda Çin’in öbür RCEP üyeleriyle olan ticareti, yaklaşık 1,2 trilyon ABD dolarına ulaşarak Çin’in toplam dış ticaretinin yüzde 30,5’ini oluşturdu.
31 yıl evvel APEC’e katılan Çin, bölgesel ortaklıklara, serbest ticarete ve yatırıma olan bağlılığını sıkı şekilde koruyor ve çok taraflı ticaret sistemi ve açık dünya ekonomisine önemli katkılarda bulunuyor.
Kamboçya Kraliyet Akademisi Çin Araştırmaları Enstitüsü Genel Direktörü Ky Sereyvath, Çin’in global kıymet zincirlerini istikrara kavuşturduğunu ve her vakit kalkınmanın meyvelerini dünyanın geri kalanıyla paylaştığını söyledi. Ekonomist Ky Sereyvath, “Çin, pandemi sonrası küresel ekonomik toparlanmanın hızlanmasına önemli ölçüde katkıda bulunacaktır” diye konuştu.
KİMSEYİ GERİDE BIRAKMAMAK
Etkileri devam eden pandemi, başta gelişmekte olan ülkeler olmak üzere dünyada birçok krize yol açtı. Temmuz’da yayımladığı bir raporunda Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü, 2021’de açlık çeken insanların sayısının 46 milyon artışla 828 milyona çıktığını, bunun da memleketler arası toplumun, 2030 Sürdürülebilir Kalkınma Gündemi amaçlarına ulaşmasını çok daha zorlaştırdığını söz etti.
Bu bağlamda global toplumun, besin güvenliği, Kovid-19’la çaba, aşılar ve yoksulluğun hafifletilmesi üzere mevzularda işbirliğini güçlendirmek üzere birlikte yakın işbirliği içinde çalışması gerekiyor ve gelişmiş ülkelerin, global kalkınmanın daha istikrarlı ve kapsayıcı hale getirilmesi maksadıyla gelişmekte olan ülkelere kalkınma yardımı verilmesine yönelik taahhütlerini yerine getirmesi gerekiyor.
Son yıllarda Çin, fakir ülkelerin kalkınmasını teşvik etme konusunda kapsamlı çalışmalarda bulundu. Çin, bu ülkelerdeki altyapının geliştirilmesine yardımcı olarak, lokal halkla bilgi ve teknoloji paylaşımında bulunarak ve maske ve aşı üzere pandemiyle çaba dayanağı sağlayarak taahhütlerini yerine getirdi. Çin ayrıyeten iştirakleri güçlendirmek, irtibatları teşvik etmek ve ortak kalkınmayı ilerletmek üzere Nesil ve Yol İnisiyatifi ve Global Kalkınma İnisiyatifi üzere bir dizi tekliflerde de bulundu.
Dünya Bankası’nın bir raporu, Kuşak ve Yol İnisiyatifi’nin tüm dünyada 7,6 milyon insanı çok yoksulluktan, 32 milyon insanı ise orta seviyeli yoksulluktan kurtarabileceğini ve ticareti iştirakçi ülkeler için yüzde 2,8 ile 9,7 ortasında, dünya içinse yüzde 1,7 ile 6,2 ortasında artırabileceğini ortaya koydu.
Karmaşık ve muğlak zorluklarla karşı karşıya olan G20 ve APEC toplantılarının, gelişmekte olan ve az gelişmiş ülke ve bölgelere somut yararları olan ve global toparlanmaya olan itimadı artıracak kıymetli sonuçlara ulaşması bekleniyor.
Endonezya Ekonomik İşler Uyum Bakanı Airlangga Hartarto, ülkesinin bu yılki G20 periyot başkanlığının, çok taraflı sistemi ve faal global iştirakleri güçlendirerek dünya iktisadının açık, adil, karşılıklı olarak yararlı kalmasını sağlamayı ve fakir ve savunmasız olanlar başta olmak üzere hiç kimsenin geride bırakılmamasını sağlamayı amaçladığını söyledi.
“Kovid-19 pandemisinden öğrendiğimiz üzere herkes güvende oluncaya kadar hiç kimse güvende değil” diyen Malezyalı niyet kuruluşu Yeni Kapsayıcı Asya Merkezi Lideri Koh King Kee, gelişmiş dünyayı, gelecekteki sıhhat zorluklarına karşı kapasite eksikliklerinin üstesinden gelmeye ve gerekli altyapıyı kurma konusunda savunmasız ülkelere yardımcı olmaya çağırdı.
Endonezyalı niyet kuruluşu Asya İnovasyon Araştırma Merkezi Lideri Bambang Suryono; Endonezya’nın, uygun fiyatlı ve pak teknolojilere global erişim hızlandırmak üzere, bilhassa küçük işletmelerin dijitalleşmesi, finansal iştirakin genişletilmesi ve inovasyon ve bilgi alanlarında işbirliğinin teşvik edilmesi yoluyla daha kapsayıcı bir global ekonomik toparlanma oluşturmayı amaçladığını söyledi.
